Page 8 - Gerhemder sayı 4

Akıllı Ev Sistemleri: Avustralya’da da yaşlılar için akıllı ev sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistemler, düşme algıla-
ma, sağlık izleme ve acil durum bildirimleri gibi özelliklerle donatılmıştır (27, 28).

Türkiye’de Geronteknoloji ve Uygulamaları
Türkiye’de yaşlanma ve yaşlılık konularına yönelik teknoloji kullanımı, 2000’li yılların başına kadar sınırlı kal-
mıştır. Ancak, ülkemizde 65 yaş ve üstü nüfus oranının 2000 yılından itibaren gösterdiği hızlı artış, yaşlanan
nüfusun ihtiyaçlarına yönelik çözümler geliştirilmesini zorunlu kılmıştır. Türkiye’de geronteknolojinin gelişi-
mi, yaşlanan nüfusun artışı ve bu nüfusun ihtiyaçlarına yönelik çözümler geliştirme zorunluluğuyla paralel bir
süreç izlemiştir.

İlk adımlar sağlık hizmetleri ve üniversite projeleriyle atılırken, günümüzde hem kamu politikaları hem de özel
sektör yatırımları bu alanda önemli bir ivme kazandırmıştır. Özellikle, evde bakım hizmetlerinin dijitalleşmesi
ve tele-tıp uygulamaları Türkiye’de geronteknolojinin gelişiminde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edi-
lir. Sağlık Bakanlığı’nın 2010 yılında başlattığı “Evde Sağlık Hizmetleri” programı, yaşlı bireylerin teknolojiyle
tanışmasına zemin hazırlamıştır (29).
2010’lu yılların başlarından itibaren üniversiteler ve araştırma merkezleri, geronteknoloji üzerine projeler ge-
liştirmeye başlamışlardır. Özellikle üniversitelerde yaşlılara yönelik teknolojilerin geliştirilmesi amacıyla çeşitli
projeler yürütmüştür (30,31)

Bu dönemde ayrıca, kamu ve özel sektör işbirlikleri de ön plana çıkmıştır. TÜBİTAK (2024)’ın teknoloji geliş-
tirme projelerine sağladığı destekler, yaşlı bireylere yönelik inovasyonların artmasına katkı sağlamıştır.
Türkiye’de geronteknoloji alanında önemli adımların atılmasında kamu politikaları da büyük rol oynamıştır.
Sağlık Bakanlığının 2021 ve 2026 yılını kapasayan Türkiye Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Prog-
ramında (2021-2026) ve On İkinci Kalkınma Planında (2024-2028) yaşlanan nüfusun ihtiyaçlarına yönelik
olarak teknolojinin daha etkin bir şekilde kullanılması gerektiğini vurgulamıştır. Bu strateji kapsamında, yaşlı
bireylerin sosyal katılımlarını artırmaya yönelik dijital platformlar geliştirilmesi, sağlık ve bakım hizmetlerinde
teknoloji kullanımının yaygınlaştırılması ve yaşlılara yönelik eğitim programlarının dijital ortamda sunulması
hedeflenmiştir.

Bu amaca yönelik olarak “Tele-Sağlık ve Teletıp hizmetleri”nin desteklenmesi, sağlık hizmetinde mobil tek-
nolojilerinin kullanımı ve yaygınlaştırılması ile ilgili çalışmalar planlanmıştır. Ülkemizde, “e-Nabız”, “en yakın
eczane”, “en yakın hastane”, “aile hekimin kim?” gibi uygulamalar mobil sağlık uygulamalarına örnek olarak
verilebilir.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından Yaşlanma Vizyon Belgesi doğrultusunda hazırlanan Yaşlı Hakları
Ulusal Eylem Planı (2023-2025) ile yapılı çevre, ulaşım sistemleri ile bilgi ve iletişim teknolojilerinde erişilebi-
lirliğin yaygınlaştırılmasına yönelik tedbirlerin alınması amaçlanmaktadır.
2020’li yıllarda Türkiye’de geronteknoloji alanında daha büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.. Yaşlı bireylerin sağ-
lık hizmetlerine erişiminde dijital platformların kullanımı artmış ve bu, Türkiye’deki geronteknoloji altyapısı-
nın güçlenmesine katkı sağlamıştır. Ayrıca, yaşlı bireylerin sosyal izolasyonla baş etmelerini sağlamak amacıyla
geliştirilen dijital sosyalleşme platformları ve akıllı telefon uygulamaları, yaşlı bireylerin teknolojiye olan adap-
tasyonunu hızlandırmıştır.
Türkiyedeki geronteknolojik uygulamalar aşağıda açıklanmıştır.

Evde Sağlık Hizmetleri ve Tele-Tıp
Türkiye’de evde sağlık hizmetleri, yaşlı bireylerin sağlık kontrollerinin düzenli yapılmasını ve tıbbi ihtiyaçla-
rının ev ortamında karşılanmasını sağlayan bir uygulamadır. Tele-tıp sistemleri sayesinde doktorlar, yaşlı bi-
reylerle uzaktan iletişim kurarak sağlık durumlarını değerlendirebilmektedir. Özellikle COVID-19 pandemisi
sırasında bu sistemin önemi artmış ve sağlık hizmetlerine erişim kolaylaştırılmıştır (29)

6