Page 4 - Gerhemder sayı 4

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE GERONTEKNOLOJİ

GERONTEKNOLOJI KAVRAMI

Günümüzde teknoloji, günlük aktivite, iş, eğitim ve sağlıkta yani ya-
şamın her alanına her zamankinden daha fazla girerek süratle top-
lum yaşamında çeşitli dönüşümlere neden olmaktadır. Teknoloji ka-
dar hızlı ilerleyen bir alan ise dünyada yaşlı nüfus oranındaki artıştır
(1). Toplumlar yaşlandıkça, yaşlanan bir nüfusun sorunlarına yanıt
olabilmek, yaşlı toplumun taleplerini karşılayabilmek için teknolojik
çözümlerin önemi giderek artmış, teknolojinin getirdiği olumlu ge-
Prof. Dr. Oya Hazer lişmelere ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır (2,3) Yaşlanan toplum ya

Hacettepe Üniversitesi da yaşlı bireylerin isteklerine ve ihtiyaçlarına yönelik olarak mevcut
ve gelişen teknoloji ile bağ sağlayan bu alandaki çalışmalar “geron-
teknoloji” olarak tanımlanmaktadır (4,5,6).

Graafmans ve Brouwers (1989) tarafından 1989 yılında ortaya atılan Geronteknoloji terimi esas olarak çok
disiplinli alanlar olan gerontoloji (fizyoloji, psikoloji, sosyoloji, epidemiyoloji gibi teori, kavram ve yöntemler)
ve teknoloji (fizik ve kimya, inşaat, iletişim ve bilgi, ulaşım, endüstriyel tasarım ve işletme gibi teori, kavram
ve yöntemler).gibi iki profesyonel alanın birleşimi olup disiplinler arası bir alanı oluşturmaktadır. (7). Geron-
teknoloji, yaşlı bireyler için yaşam kalitesini artırma, toplumsal yaşama katılım ve bağımsız yaşamı, sağlığı ve
bakımı destekleme gibi birçok alanda kullanılabilir (8)

Geronteknolojinin Gelişimi
1990’lardan önce, özellikle sağlık ve sosyal bilimlerde birçok farklı disiplin yaşlanmanın ve yaşlanan toplumun
zorluklarına dikkat çekerek önemli katkı sağlamışlardır. İnsan faktörleri ve ergonomi çalışmalarında olduğu
gibi, farklı disiplinlerden gelen araştırma sonuçlarının bütünleştirilmesi yönünde bazı çabalar sarf edilmiştir.
Ancak o günlerde yaşlılık alanında teknolojik bilimler, mimari ve tasarıma ilişkin çalışmalar yok denecek ka-
dar azdı. Bu nedenle, 1988’de Hollanda, Eindhoven’daki Eindhoven Teknoloji Üniversitesi’nde küçük bir araş-
tırmacı ekibi, mühendislik bilimlerinin yaşlanma çalışmalarında hâlihazırda yer alan disiplinlerle daha fazla
bütünleştirilmesini amaçlayan geronteknolojide bir araştırma ve eğitim programı geliştirmeye başlamış, 1989
yılında “geronteknoloji” terimi ortaya çıkmıştır (9).

1991 yılında Eindhoven’da Geronteknoloji alanında ilk Uluslararası Konferans düzenlenmiş ve teknoloji, sosyal
ve sağlık bilimleri alanda birçok araştırmacı bu konferansa katılmıştır (10). 1992 yılından sonra geronteknoloji
çalışmaları hız kazanmıştır (11). Ayrıca, 1990’ların başında, Avrupa ağı COST A5 (Cooperation of Science and
Technology: Aging and Technology-Bilim ve Teknolojide İşbirliği: Yaşlanma ve Teknoloji) ve 1997’de Ulusla-
rarası Geronteknoloji Derneği’ (International Society for Gerontechnology-ISG) kurumuştur. 1990’lı yıllarda
kullanılmaya başlanan Geronteknoloji kavramı, 2000’li yıllardan itibaren ise popüler hâle gelmiştir. Gerontek-
noloji alanında gelişmeler; e-postaların kullanımı, cep telefonları, akıllı telefonlar, yaşlılar için özel navigasyon
araçları, dijital kamera ve güvenlik sistemleri, robotlar gibi birçok ürünle yaşlıların yaşamında olumlu etki
yaratmıştır (12).

Geronteknolojinin Hedefi ve Yaşlı Refahındaki Rolü
Geronteknolojinin amacı, yaşlanan bir nüfusun refahını, yaşam kalitesini ve bağımsızlığını artırarak onlara
fayda sağlayacak teknolojik ürünler ve hizmetler yaratmak ve uygulamak ve ailelerine ve sağlık hizmeti sağla-
yıcılarına destek sağlamaktır (8). Geronteknolojinin başlangıcından bu yana gündemi, fiziksel, zihinsel, sosyal,
ekonomik ve kültürel çevrelerinde yaşlanan ve yaşlı bireyler için içgörüye dayalı en uygun teknolojik ortam-
ların geliştirilmesi olmuştur. Geronteknolojinin nihai hedefi yaşlananlar ve yaşlı insanlar için daha kaliteli bir
yaşam ortamı yaratmak, onların kendi seçimleri doğrultusunda ve mümkün olduğunca uzun süre bağımsız bir

2